Παίζοντας με τις τιμές του πετρελαίου - ένα παγκόσμιο στρατηγικό άθλημα;
Οι τιμές του πετρελαίου είναι σε πτώση. Πολλοί σχολιαστές αναρωτιούνται γιατί συμβαίνει αυτό το αναπάντεχτο γεγονός. Μετά από όλα, αυτό είναι μια έκπληξη, αν λάβουμε υπόψη τις τρέχουσες αναταράξεις στην πλούσια σε πετρέλαιο Μέση Ανατολή.
Μια πιθανή εξήγηση είναι η παγκόσμια επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας. Μετά από όλα, η ανάπτυξη της Κίνας είναι στην περιοχή του 7-8%, σαφώς λιγότερο από το 11-12% που κατέγραφε μόλις πριν από λίγα χρόνια. Στην Ινδία η οικονομία έχει επιβραδυνθεί επίσης πάρα πολύ. Οι δύο γίγαντες μαζί αντιπροσωπεύουν περισσότερο από 2,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους και φυσικά έχουν τεράστιο αντίκτυπο στην παγκόσμια ζήτηση.
Μια άλλη εξήγηση δείχνει τις αμερικανικές επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας σχιστόλιθου, όπως είναι αλήθεια ότι η εξόρυξη πετρελαίου σχιστόλιθου έχει αυξηθεί κατά 53% κατά τα έτη 2008-13, και οι ΗΠΑ θα μπορούσαν επίσης να γίνουν ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο για το 2014. Το κόστος γεώτρησης είναι υψηλό και η εγχώρια παραγωγή των ΗΠΑ για το 2013 κάλυψε μόνο το 55% της συνολικής εγχώριας κατανάλωσης. Με άλλα λόγια, η έκρηξη του πετρελαίου σχιστόλιθου θα μπορούσε επίσης να παραμείνει ένα προσωρινό φαινόμενο.
Αφήνοντας κατά μέρος τον αμερικανικό σχιστόλιθο, αυτό που εξέπληξε τις αγορές ήταν κυρίως η επιλογή της Σαουδικής Αραβίας να μειώσει τις τιμές του πετρελαίου, όπως ανακοινώθηκε την 1η Οκτωβρίου (Wall Street Journal, 1 Οκτωβρίου) και ακολουθείται από περαιτέρω περικοπές σε άλλες χώρες του Κόλπου.
Τι συμβαίνει στο Βασίλειο, βασικός σύμμαχος των ΗΠΑ, μέλος της G-20 και ο κυριότερος παραγωγός πετρελαίου του ΟΠΕΚ; Είναι η περικοπή μια κίνηση για να αντισταθμίσει τους ανταγωνιστές, συμπεριλαμβανομένων και των προβληματικών για την Δύση περιπτώσεων της Βενεζουέλας, του Ιράν και της Ρωσίας; Είναι μια αντίδραση εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών (το πετρέλαιο σχιστόλιθου είναι πιο ακριβό σε γενικές γραμμές και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν επίσης να σταματήσουν με τις γεωτρήσεις εάν οι τιμές πέσουν σε χαμηλότερα επίπεδα); Αποτελεί η μείωση των τιμών κυρίως μια κίνηση που υπαγορεύεται από οικονομικούς λόγους, με την πρόθεση να αποκτηθούν μεγαλύτερα μερίδια αγοράς στην Ασία (Κίνα, Ινδία και Ιαπωνία) και στην Ευρώπη (Financial Times, 20 Οκτωβρίου);
Η Σαουδική Αραβία θέλει να αποφύγει την επανάληψη του λάθος των αρχών της δεκαετίας του 1980, όταν πέρασε σε μαζικές μειώσεις της παραγωγής που αποδείχθηκε ευεργετική κίνηση για άλλες χώρες του ΟΠΕΚ και και οδήγησαν στην παρακμή και την ύφεση στο Βασίλειο. Η μείωση των τιμών μπορεί να θεωρηθεί ως μια προληπτική στρατηγική για την προώθηση της ζήτησης πετρελαίου.
Ωστόσο, με την ευρύτερη έννοια, η κίνηση του Ριάντ είναι ένα σημάδι αδυναμίας απέναντι στις δυσκολίες που ατνιμετωπίζει. Ο Σαουδάραβς πρίγκιπας Αλβαλίντ, ένας διάσημος δισεκατομμυριούχος με παγκόσμια οικονομικά συμφέροντα, ορίζετι τις χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου «μια καταστροφή» για την οικονομία της χώρας του (Financial Times, 14 Οκτωβρίου). Αυτό τι θα μπορούσε επίσης να σημαίνει;
Ενώ για να μαντέψουμε τις προθέσεις του Αλβαλίντ παραμένει ένα παιχνίδι για τους μάγους, τα σημερινά και το εν δυνάμει προβλήματα της Σαουδικής Αραβίας είναι αποτυπωμένα με αρκετή σαφήνεια. Η μοναρχία των Ουαχάμπι με παραδοσιακό αντίπαλο του Ιράν πάνω απ 'όλα, μπορεί επίσης να έχει απωλέσει κάποια εμπιστοσύνη στον παραδοσιακό σύμμαχο της, οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπως οι τελευταίες στα μάτια των Σουδάραβων προώθησαν την «Αραβική Άνοιξη» (ας μην ξεχνάμε ότι η Σαουδική Αραβία είναι μια απόλυτη μοναρχία και φυσικά είναι δύσπιστη όσον αφορά τις φιλελεύθερες εξελίξεις στην περιοχή), αλλά στη συνέχεια δεν παρενέβησαν στη Συρία. Τώρα οι τζιχαντιστές στην Μέση Ανατολή έχουν αναστατώσει περαιτέρω τις αρχές της Σαουδικής Αραβίας.
Υπάρχουν και δύο προβλήματα που συσσωρεύονται στο εσωτερικό (μια αυξανόμενη μεσαία τάξη θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει μια πρόκληση για την δρακόντεια νομοθεσία του Ριάντ) και στα σύνορα (η γειτονική Υεμένη είναι επί του παρόντος υπό τον έλεγχο των Χούτις, μια σιιτική ομάδα που είναι κοντά στην Τεχεράνη).
Πριν από ένα χρόνο (18 Οκτωβρίου) η Σαουδική Αραβία απέρριψε μια έδρα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την αδράνεια των ΗΠΑ στη Συρία. Ένα χρόνο αργότερα, η μείωση των τιμών του πετρελαίου στέλνει ένα παρόμοιο μήνυμα: το Ριάντ αισθάνεται απομονωμένο και με κάποιο τρόπο «παραμελημένο» από την Ουάσιγκτον και αναζητεί νέους συνεργάτες και ίσως αγορές - κυρίως στην Ασία. Μάλιστα, όπως οι τιμές του πετρελαίου έχουν κατρακυλύσει στην περιοχή των $ 80-85 / βαρέλι, η Κίνα είναι ήδη σημαντικός εμπορικός συνεργάτης της Σαουδικής Αραβίας. Θα επηρεάσουν οι επιλογές του Ριάντ και Ρωσία - και με ποιους τρόπους;
Φυσικά οι χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου επηρεάζουν και την ρωσική οικονομία, αλλά τα τρέχοντα προβλήματα μπορούν να μετατραπούν σε ευκαιρίες. Μέχρι στιγμής, οι κυρώσεις έχουν χτυπήσει την ήδη πολιορκούμενη ΕΕ σκληρότερα από τη Ρωσία: με μια τιμή πετρελαίου $ 90 / βαρέλι, το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ρωσίας το 2015 θα είναι 1,2%, στο Ηνωμένο Βασίλειο αυτή τη στιγμή εκτιμάται σε 5,80%, στη Γαλλία σε 20,4%. Είναι ενδιαφέρον, τόσο το Λονδίνο, όσο και το Παρίσι, συχνά κριτικάρουν την κακοδιαχείριση του προϋπολογισμού... σε άλλες χώρες!
Επιπλέον, η πτώση του ρουβλίου θα μπορούσε έτσι να βοηθήσει τις ρωσικές εξαγωγές προς άλλες περιοχές του κόσμου. Η Ρωσία και το Ιράν είναι από αποφασισμένοι να δημιουργήσουν μια κοινή τράπεζα (Xinhua, 11 Οκτωβρίου), ενώ και η συνεργασία με την Κίνα ανθεί. Στην πρόσφατη (13 Σεπτεμβρίου), διυπουργική συνάντηση στη Μόσχα, η Κίνα και η Ρωσία έχουν υπογράψει περισσότερες από σαράντα συμφωνίες, που κυμαίνονται από τους τομείς της γεωργία μέχρι την άμυνα, υψηλής ταχύτητας σιδηροδρόμοι και ενέργεια. Ως εκ τούτου, τα δύο κράτη υπέγραψαν για 24.400 εκατομμύρια δολάρια μια συμφωνία ανταλλαγής νομισμάτων. Με άλλα λόγια, τόσο χάρη στην ομάδα BRICS, η Ρωσία έχει και άλλες ευκαιρίες για το εμπόριο και την πρόσβαση στις αγορές πίστωσης. Αφήνοντας κατά μέρος τις Δυτικές κυρώσεις, αυτές θα μπορούσαν επίσης να προκαλέσουν στη Ρωσία μια «ανακαίνιση» στο οικονομικό της σύστημα με έναν αυτόνομο τρόπο, που θα στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε εγχώριες δυνάμεις.
Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ρωσία χρειάζονται ο ένας τον άλλο, και το σημερινό αδιέξοδο είναι πολιτικά μια ατυχής και οικονομικά προβληματική περίπτωση - ιδιαίτερα για την ΕΕ, η οποία ήδη αντιμετωπίζει τεράστια εσωτερικά θέματα. Ήδη στις 7 Αυγούστου η γερμανική Επιτροπή Οικονομικών Σχέσεων Ανατολικής Ευρώπης προειδοποίησε ότι 25.000 θέσεις εργασίας στη Γερμανία θα ήταν σε κίνδυνο: λόγω του νέου κύματος των κυρώσεων (Reuters, 7 Αυγούστου). Τώρα έχουμε τρεις μεγάλες οικονομίες της Ευρωζώνης που βρίσκονται σε ύφεση. Ιταλία, Γαλλία και Γερμανία. Και οι τρεις έχουν σημαντικές οικονομικές σχέσεις με τη Ρωσία, σε μια σειρά τομέων, από τη γεωργία έως την κατασκευή αυτοκινήτων. Ορισμένες μικρότερες χώρες της ΕΕ έχουν επικρίνει ανοιχτά το καθεστώς κυρώσεων. Μεταξύ αυτών, μπορούμε να αναφέρουμε τη Σλοβακία, την Ουγγαρία και την Τσεχική Δημοκρατία. Ο Πρόεδρος Πούτιν είχε συνομιλίες με την Αυστρία, ώστε καγκελάριος Φάιμαν (Swiss Info, 19 Σεπτεμβρίου) μετά από όλα να μπορεί να καυχηθεί στη Βιέννη για μια εξαιρετικά αξιόπιστη παράδοση στη διπλωματία και στο διεθνή διάλογο. Ωστόσο, ο διάλογος παραμένει ένα αυστριακό προνόμιο.
Τα οικονομικά προβλήματα της ΕΕ και της Ρωσίας θα πρέπει να επιλυθούν μόνο αν η ΕΕ στο σύνολό της, με την υποστήριξη των οικονομιών της Ευρωζώνης, θέλει να ξεκινήσει έναν σταθερό και ειλικρινή διάλογο με τη Ρωσία. Η σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία αντιπροσωπεύεται από ένα αδύναμο σύνολο θεσμικών οργάνων και εξαρτάται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν είναι καθόλου αξιόπιστη. Μόνο μια ισχυρή και πιο αυτόνομη ΕΕ θα είναι πλήρως ενήμερη για τη σημασία των σχέσεών της με τη Ρωσία στον τομέα της ενέργειας, καθώς και σε άλλους τομείς - την ασφάλεια, το εμπόριο, τον πολιτισμό, και ούτω καθεξής.
Οι τιμές του πετρελαίου είναι σε πτώση. Πολλοί σχολιαστές αναρωτιούνται γιατί συμβαίνει αυτό το αναπάντεχτο γεγονός. Μετά από όλα, αυτό είναι μια έκπληξη, αν λάβουμε υπόψη τις τρέχουσες αναταράξεις στην πλούσια σε πετρέλαιο Μέση Ανατολή.
Μια πιθανή εξήγηση είναι η παγκόσμια επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας. Μετά από όλα, η ανάπτυξη της Κίνας είναι στην περιοχή του 7-8%, σαφώς λιγότερο από το 11-12% που κατέγραφε μόλις πριν από λίγα χρόνια. Στην Ινδία η οικονομία έχει επιβραδυνθεί επίσης πάρα πολύ. Οι δύο γίγαντες μαζί αντιπροσωπεύουν περισσότερο από 2,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους και φυσικά έχουν τεράστιο αντίκτυπο στην παγκόσμια ζήτηση.
Μια άλλη εξήγηση δείχνει τις αμερικανικές επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας σχιστόλιθου, όπως είναι αλήθεια ότι η εξόρυξη πετρελαίου σχιστόλιθου έχει αυξηθεί κατά 53% κατά τα έτη 2008-13, και οι ΗΠΑ θα μπορούσαν επίσης να γίνουν ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο για το 2014. Το κόστος γεώτρησης είναι υψηλό και η εγχώρια παραγωγή των ΗΠΑ για το 2013 κάλυψε μόνο το 55% της συνολικής εγχώριας κατανάλωσης. Με άλλα λόγια, η έκρηξη του πετρελαίου σχιστόλιθου θα μπορούσε επίσης να παραμείνει ένα προσωρινό φαινόμενο.
Αφήνοντας κατά μέρος τον αμερικανικό σχιστόλιθο, αυτό που εξέπληξε τις αγορές ήταν κυρίως η επιλογή της Σαουδικής Αραβίας να μειώσει τις τιμές του πετρελαίου, όπως ανακοινώθηκε την 1η Οκτωβρίου (Wall Street Journal, 1 Οκτωβρίου) και ακολουθείται από περαιτέρω περικοπές σε άλλες χώρες του Κόλπου.
Τι συμβαίνει στο Βασίλειο, βασικός σύμμαχος των ΗΠΑ, μέλος της G-20 και ο κυριότερος παραγωγός πετρελαίου του ΟΠΕΚ; Είναι η περικοπή μια κίνηση για να αντισταθμίσει τους ανταγωνιστές, συμπεριλαμβανομένων και των προβληματικών για την Δύση περιπτώσεων της Βενεζουέλας, του Ιράν και της Ρωσίας; Είναι μια αντίδραση εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών (το πετρέλαιο σχιστόλιθου είναι πιο ακριβό σε γενικές γραμμές και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν επίσης να σταματήσουν με τις γεωτρήσεις εάν οι τιμές πέσουν σε χαμηλότερα επίπεδα); Αποτελεί η μείωση των τιμών κυρίως μια κίνηση που υπαγορεύεται από οικονομικούς λόγους, με την πρόθεση να αποκτηθούν μεγαλύτερα μερίδια αγοράς στην Ασία (Κίνα, Ινδία και Ιαπωνία) και στην Ευρώπη (Financial Times, 20 Οκτωβρίου);
Η Σαουδική Αραβία θέλει να αποφύγει την επανάληψη του λάθος των αρχών της δεκαετίας του 1980, όταν πέρασε σε μαζικές μειώσεις της παραγωγής που αποδείχθηκε ευεργετική κίνηση για άλλες χώρες του ΟΠΕΚ και και οδήγησαν στην παρακμή και την ύφεση στο Βασίλειο. Η μείωση των τιμών μπορεί να θεωρηθεί ως μια προληπτική στρατηγική για την προώθηση της ζήτησης πετρελαίου.
Ωστόσο, με την ευρύτερη έννοια, η κίνηση του Ριάντ είναι ένα σημάδι αδυναμίας απέναντι στις δυσκολίες που ατνιμετωπίζει. Ο Σαουδάραβς πρίγκιπας Αλβαλίντ, ένας διάσημος δισεκατομμυριούχος με παγκόσμια οικονομικά συμφέροντα, ορίζετι τις χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου «μια καταστροφή» για την οικονομία της χώρας του (Financial Times, 14 Οκτωβρίου). Αυτό τι θα μπορούσε επίσης να σημαίνει;
Ενώ για να μαντέψουμε τις προθέσεις του Αλβαλίντ παραμένει ένα παιχνίδι για τους μάγους, τα σημερινά και το εν δυνάμει προβλήματα της Σαουδικής Αραβίας είναι αποτυπωμένα με αρκετή σαφήνεια. Η μοναρχία των Ουαχάμπι με παραδοσιακό αντίπαλο του Ιράν πάνω απ 'όλα, μπορεί επίσης να έχει απωλέσει κάποια εμπιστοσύνη στον παραδοσιακό σύμμαχο της, οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπως οι τελευταίες στα μάτια των Σουδάραβων προώθησαν την «Αραβική Άνοιξη» (ας μην ξεχνάμε ότι η Σαουδική Αραβία είναι μια απόλυτη μοναρχία και φυσικά είναι δύσπιστη όσον αφορά τις φιλελεύθερες εξελίξεις στην περιοχή), αλλά στη συνέχεια δεν παρενέβησαν στη Συρία. Τώρα οι τζιχαντιστές στην Μέση Ανατολή έχουν αναστατώσει περαιτέρω τις αρχές της Σαουδικής Αραβίας.
Υπάρχουν και δύο προβλήματα που συσσωρεύονται στο εσωτερικό (μια αυξανόμενη μεσαία τάξη θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει μια πρόκληση για την δρακόντεια νομοθεσία του Ριάντ) και στα σύνορα (η γειτονική Υεμένη είναι επί του παρόντος υπό τον έλεγχο των Χούτις, μια σιιτική ομάδα που είναι κοντά στην Τεχεράνη).
Πριν από ένα χρόνο (18 Οκτωβρίου) η Σαουδική Αραβία απέρριψε μια έδρα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την αδράνεια των ΗΠΑ στη Συρία. Ένα χρόνο αργότερα, η μείωση των τιμών του πετρελαίου στέλνει ένα παρόμοιο μήνυμα: το Ριάντ αισθάνεται απομονωμένο και με κάποιο τρόπο «παραμελημένο» από την Ουάσιγκτον και αναζητεί νέους συνεργάτες και ίσως αγορές - κυρίως στην Ασία. Μάλιστα, όπως οι τιμές του πετρελαίου έχουν κατρακυλύσει στην περιοχή των $ 80-85 / βαρέλι, η Κίνα είναι ήδη σημαντικός εμπορικός συνεργάτης της Σαουδικής Αραβίας. Θα επηρεάσουν οι επιλογές του Ριάντ και Ρωσία - και με ποιους τρόπους;
Φυσικά οι χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου επηρεάζουν και την ρωσική οικονομία, αλλά τα τρέχοντα προβλήματα μπορούν να μετατραπούν σε ευκαιρίες. Μέχρι στιγμής, οι κυρώσεις έχουν χτυπήσει την ήδη πολιορκούμενη ΕΕ σκληρότερα από τη Ρωσία: με μια τιμή πετρελαίου $ 90 / βαρέλι, το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ρωσίας το 2015 θα είναι 1,2%, στο Ηνωμένο Βασίλειο αυτή τη στιγμή εκτιμάται σε 5,80%, στη Γαλλία σε 20,4%. Είναι ενδιαφέρον, τόσο το Λονδίνο, όσο και το Παρίσι, συχνά κριτικάρουν την κακοδιαχείριση του προϋπολογισμού... σε άλλες χώρες!
Επιπλέον, η πτώση του ρουβλίου θα μπορούσε έτσι να βοηθήσει τις ρωσικές εξαγωγές προς άλλες περιοχές του κόσμου. Η Ρωσία και το Ιράν είναι από αποφασισμένοι να δημιουργήσουν μια κοινή τράπεζα (Xinhua, 11 Οκτωβρίου), ενώ και η συνεργασία με την Κίνα ανθεί. Στην πρόσφατη (13 Σεπτεμβρίου), διυπουργική συνάντηση στη Μόσχα, η Κίνα και η Ρωσία έχουν υπογράψει περισσότερες από σαράντα συμφωνίες, που κυμαίνονται από τους τομείς της γεωργία μέχρι την άμυνα, υψηλής ταχύτητας σιδηροδρόμοι και ενέργεια. Ως εκ τούτου, τα δύο κράτη υπέγραψαν για 24.400 εκατομμύρια δολάρια μια συμφωνία ανταλλαγής νομισμάτων. Με άλλα λόγια, τόσο χάρη στην ομάδα BRICS, η Ρωσία έχει και άλλες ευκαιρίες για το εμπόριο και την πρόσβαση στις αγορές πίστωσης. Αφήνοντας κατά μέρος τις Δυτικές κυρώσεις, αυτές θα μπορούσαν επίσης να προκαλέσουν στη Ρωσία μια «ανακαίνιση» στο οικονομικό της σύστημα με έναν αυτόνομο τρόπο, που θα στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε εγχώριες δυνάμεις.
Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ρωσία χρειάζονται ο ένας τον άλλο, και το σημερινό αδιέξοδο είναι πολιτικά μια ατυχής και οικονομικά προβληματική περίπτωση - ιδιαίτερα για την ΕΕ, η οποία ήδη αντιμετωπίζει τεράστια εσωτερικά θέματα. Ήδη στις 7 Αυγούστου η γερμανική Επιτροπή Οικονομικών Σχέσεων Ανατολικής Ευρώπης προειδοποίησε ότι 25.000 θέσεις εργασίας στη Γερμανία θα ήταν σε κίνδυνο: λόγω του νέου κύματος των κυρώσεων (Reuters, 7 Αυγούστου). Τώρα έχουμε τρεις μεγάλες οικονομίες της Ευρωζώνης που βρίσκονται σε ύφεση. Ιταλία, Γαλλία και Γερμανία. Και οι τρεις έχουν σημαντικές οικονομικές σχέσεις με τη Ρωσία, σε μια σειρά τομέων, από τη γεωργία έως την κατασκευή αυτοκινήτων. Ορισμένες μικρότερες χώρες της ΕΕ έχουν επικρίνει ανοιχτά το καθεστώς κυρώσεων. Μεταξύ αυτών, μπορούμε να αναφέρουμε τη Σλοβακία, την Ουγγαρία και την Τσεχική Δημοκρατία. Ο Πρόεδρος Πούτιν είχε συνομιλίες με την Αυστρία, ώστε καγκελάριος Φάιμαν (Swiss Info, 19 Σεπτεμβρίου) μετά από όλα να μπορεί να καυχηθεί στη Βιέννη για μια εξαιρετικά αξιόπιστη παράδοση στη διπλωματία και στο διεθνή διάλογο. Ωστόσο, ο διάλογος παραμένει ένα αυστριακό προνόμιο.
Τα οικονομικά προβλήματα της ΕΕ και της Ρωσίας θα πρέπει να επιλυθούν μόνο αν η ΕΕ στο σύνολό της, με την υποστήριξη των οικονομιών της Ευρωζώνης, θέλει να ξεκινήσει έναν σταθερό και ειλικρινή διάλογο με τη Ρωσία. Η σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία αντιπροσωπεύεται από ένα αδύναμο σύνολο θεσμικών οργάνων και εξαρτάται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν είναι καθόλου αξιόπιστη. Μόνο μια ισχυρή και πιο αυτόνομη ΕΕ θα είναι πλήρως ενήμερη για τη σημασία των σχέσεών της με τη Ρωσία στον τομέα της ενέργειας, καθώς και σε άλλους τομείς - την ασφάλεια, το εμπόριο, τον πολιτισμό, και ούτω καθεξής.
ΑΝ σας άρεσε αυτό το άρθρο κάντε κλίκ...ΕΔΩ.. για να είστε οι πιο ενημερωμένοι αναγνώστες του διαδικτύου!
.jpg)
